نوشیدنی محبوب قهوه روزانه توسط میلیون‌ها نفر مصرف می‌شود. این نوشیدنی، نه تنها به خاطر طعم و عطر دلنشینش بلکه به دلیل اثرات انرژی زای کافئین و برخی فواید بالقوه‌اش برای سلامتی، مورد توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به سبک زندگی سالم قرار گرفته است.

مطالعات علمی متعددی نشان داده‌اند که مصرف متعادل قهوه می‌تواند با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دوم، برخی سرطان‌ها و بیماری‌های نورودژنراتیو همراه باشد. به‌عنوان مثال، یک مطالعه گسترده در New England Journal of Medicine (2012)  نشان داد که مصرف منظم قهوه با کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی، تنفسی و دیابت همراه است. همچنین بررسی‌ای در Journal of the American Medical Association – Internal Medicine (2020)  رابطه معکوس بین مصرف قهوه و مرگ زودرس را تأیید کرده است.

با این حال، مانند بسیاری از مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، مصرف بی‌رویه‌ی قهوه می‌تواند برای برخی افراد چالش‌برانگیز باشد. به‌خصوص کسانی که شرایط فیزیولوژیک یا پزشکی خاصی دارند، ممکن است واکنش متفاوتی نسبت به کافئین داشته باشند.

هدف این مطلب، نه هشدار یا منع کامل مصرف قهوه، بلکه ارائه‌ی یک دیدگاه علمی، متعادل و واقع‌بینانه درباره‌ گروه‌هایی است که بهتر است در مصرف قهوه احتیاط بیشتری داشته باشند. ما در این مطلب به بررسی اثرات کافئین در شرایط خاص و همچنین گزینه‌های کم‌کافئین‌تر مثل قهوه عربیکا و دکافئینه می‌پردازیم تا به مخاطب کمک کنیم با آگاهی انتخاب هوشمندانه‌تری داشته باشد.

 

 

فواید مصرف قهوه

قهوه فراتر از یک نوشیدنی انرژی بخش دارای خواص متعددی است که در صورت مصرف متعادل می‌تواند بر سلامت عمومی بدن تأثیر مثبت بگذارد. مطالعات علمی نشان می‌دهند که مصرف قهوه با کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند دیابت نوع ۲، آلزایمر، بیماری‌های قلبی و سرطان کبد مرتبط است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد فواید قهوه، می‌توانید به مطلب“فواید قهوه بر سلامت بدن” مراجعه کنید.

 

 

6 دسته از افرادی که باید در مصرف قهوه احتیاط کنند

اگرچه قهوه به‌طور کلی نوشیدنی مفیدی برای بسیاری از افراد است، اما برخی گروه‌ها ممکن است نسبت به کافئین واکنش‌های منفی نشان دهند. این 6 گروه‌ باید در مصرف قهوه احتیاط کرده و از زیاده‌روی در مصرف آن پرهیز کنند:

 

1. زنان باردار و شیرده

در دوران بارداری، مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند خطر سقط جنین، زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد را افزایش دهد. به‌طور کلی، توصیه می‌شود زنان باردار مصرف کافئین خود را به 200 میلی‌گرم در روز (تقریباً معادل یک فنجان قهوه) محدود کنند. تحقیقات منتشرشده در American College of Obstetricians and Gynecologists (2020)  نشان داده که مصرف بیش از این مقدار ممکن است مشکلات جدی برای مادر و جنین ایجاد کند.

 

2. افراد دارای اضطراب یا بی‌خوابی مزمن

کافئین می‌تواند علائم اضطراب را تشدید کند و باعث اختلال در خواب شود. افرادی که به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند، ممکن است با مصرف بیش از حد کافئین دچار حملات اضطرابی یا کاهش کیفیت خواب شوند. در مطالعه‌ای در Journal of Clinical Psychopharmacology (2018) نشان داده شد که افراد مبتلا به اختلال اضطراب باید مصرف کافئین را به حداقل برسانند.

 

3. افراد دارای بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا

کافئین می‌تواند موجب افزایش موقت فشار خون شود. بنابراین، افرادی که فشار خون بالا دارند یا بیماری‌های قلبی دارند، باید در مصرف قهوه احتیاط کنند و از نوشیدن بیش از 2 فنجان قهوه در روز پرهیز کنند. مقاله‌ای در Journal of the American College of Cardiology (2018)  به‌طور خاص به این نکته اشاره دارد که کافئین می‌تواند فشار خون را موقتا افزایش دهد.

 

4. افراد دچار رفلاکس معده یا سندروم روده تحریک‌پذیر

کافئین ممکن است علائم رفلاکس معده یا سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) را تشدید کند. مصرف قهوه در این گروه‌ها می‌تواند باعث تشدید سوزش سر دل و مشکلات گوارشی شود، بنابراین باید این افراد از مصرف زیاد قهوه خودداری کنند. در Digestive Diseases and Sciences (2019) اشاره شده که کافئین می‌تواند مشکلات گوارشی در افراد با IBS و رفلاکس را تشدید کند.

 

5. افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند

کافئین می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و تأثیرات آن‌ها را تغییر دهد. به‌ویژه داروهای ضد اضطراب یا داروهای ضد افسردگی که اثرات آن‌ها می‌تواند توسط کافئین کاهش یا افزایش یابد. این موضوع در Mayo Clinic (2021)  به‌طور کامل بررسی شده و به بیماران توصیه شده که قبل از مصرف قهوه، با پزشک مشورت کنند.

 

6. افراد حساس به کافئین

برخی افراد به کافئین حساسیت بیشتری دارند و ممکن است با مصرف مقادیر کم نیز دچار علائمی مانند تپش قلب، لرزش یا اضطراب شوند. این افراد باید مصرف قهوه را محدود کنند یا از انواع کم‌کافئین استفاده کنند. یک مقاله منتشرشده در British Journal of Clinical Pharmacology (2015) نشان داد که برخی افراد نسبت به کافئین حساسیت بیشتری دارند.

 

 

 

مصرف قهوه های کم کافئین

برای افرادی که به دلایل مختلف نیاز به کاهش مصرف کافئین دارند، نوشیدن قهوه های کم کافئین پیشنهاد می گردد. این نوشیدنی‌ها می‌توانند لذت نوشیدن قهوه را حفظ کرده و در عین حال مصرف کافئین را نیز محدود کنند. در ادامه دو مورد از قهوه های با کافئین کمتر را مورد بررسی قرار می دهیم.

 

1. قهوه عربیکا

قهوه عربیکا به‌طور طبیعی دارای کافئین کمتری نسبت به قهوه روبوستا است. در حقیقت قهوه عربیکا تقریباً 1.2% کافئین دارد در حالی که قهوه روبوستا به‌طور میانگین دارای 2.2% کافئین است. به همین دلیل مصرف قهوه عربیکا می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشد که به کافئین حساسیت دارند یا تمایل دارند مصرف آن را کاهش دهند.

 

 

2. قهوه دکافئینه (Decaf)

قهوه دکافئینه (یا دیکف) به‌طور ویژه برای افرادی طراحی شده که می‌خواهند از طعم قهوه لذت ببرند اما لازم است از مصرف کافئین خودداری کنند. قهوه دکافئینه همانطور که از نامش پیداست، دارای کافئین بسیار کمی است. در فرآیند دکافئینه کردن قهوه، میزان کافئین آن به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد و در بسیاری از روش‌ ها تا 97% کافئین موجود در دانه‌های قهوه حذف می‌شود.

این فرآیند معمولاً با استفاده از روش‌هایی مانند دی‌اکسید کربن، آب یا حلال‌های شیمیایی انجام می‌شود. در روش دی‌اکسید کربن از گاز دی‌اکسید کربن برای استخراج کافئین از دانه‌های قهوه استفاده می‌شودکه این روش به حفظ طعم و عطر طبیعی قهوه کمک می‌کند. در مقابلروش‌های شیمیایی دیگر ممکن است تأثیر منفی بیشتری بر طعم قهوه بگذارند.

پژوهشی در سال 2020 انجام شده است که بهترین روش برای دکافئینه کردن قهوه را استفاده از دی‌اکسید کربن معرفی کرده است؛ چراکه این فرآیند کمترین تأثیر را بر عطر و طعم قهوه دارد و بیشترین میزان کافئین را حذف می‌کند.

 

 

مصرف صحیح و هوشمندانه قهوه

قهوه اگر به‌طور صحیح و با توجه به نیازهای فردی مصرف شود می‌تواند بسیاری از مزایای سلامتی خود را به ارمغان بیاورد. در این بخش، به نکات و راهکارهایی اشاره می‌کنیم که می‌تواند به شما کمک کند تا از مصرف قهوه به‌صورت سالم و هوشمندانه بهره‌برداری کنید:

 

1. مصرف به اندازه

یک نکته کلیدی در مصرف قهوه، رعایت اعتدال است. مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند بی‌خوابی، اضطراب، تپش قلب و حتی مشکلات گوارشی شود. به‌طور کلی، مصرف کافئین در حدود 400 میلی‌گرم در روز (معادل 3 تا 4 فنجان قهوه) برای بیشتر افراد بی‌خطر است. این مقدار توسط Mayo Clinic (2021) تایید شده است.

 

2. زمان مصرف قهوه

زمان‌بندی مصرف قهوه اهمیت زیادی دارد. بهتر است از نوشیدن قهوه در ساعات پایانی روز پرهیز کنید، چرا که کافئین می‌تواند ساعت خواب شما را مختل کرده و موجب بی‌خوابی شود. بر اساس تحقیقات در Journal of Clinical Sleep Medicine (2015)، بهتر است قهوه را حداقل 6 ساعت قبل از خواب مصرف کنید تا از تأثیرات منفی بر کیفیت خواب جلوگیری کنید.

 

3. ترکیب با مواد سالم

به جای اضافه کردن مقادیر زیادی شکر یا خامه به قهوه، می‌توانید از شیرهای گیاهی مانند شیر بادام، شیر جو دوسر یا شیر سویا استفاده کنید. این کار به کاهش کالری و افزودن مزایای تغذیه‌ای قهوه کمک می‌کند. همچنین می‌توانید از ادویه‌جات طبیعی مانند دارچین، هل یا زنجبیل برای طعم‌دهی به قهوه استفاده کنید که خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند.

 

4. مصرف قهوه بعد از غذا

یکی از بهترین زمان‌ها برای نوشیدن قهوه پس از غذا است. در این زمان، قهوه می‌تواند به هضم بهتر غذا کمک کند و از مشکلات گوارشی جلوگیری کند. همچنین ترکیب قهوه با وعده غذایی ممکن است تأثیرات منفی کافئین بر معده را کاهش دهد. این موضوع در International Journal of Food Sciences and Nutrition (2017) مورد بررسی قرار گرفته است.

 

5. شناسایی حساسیت های بدن خود

هر فرد به نسبت به مصرف قهوه واکنش متفاوتی دارد. برخی افراد ممکن است حساسیت بیشتری به کافئین داشته باشند و حتی با مصرف کم دچار علائم اضطراب، تپش قلب یا سردرد شوند. در این صورت بهتر است مصرف قهوه را کاهش دهید یا از قهوه‌های دکافئینه یا کم‌کافئین مانند قهوه عربیکا استفاده کنید.

 

6. مصرف قهوه با کیفیت بالا

همیشه قهوه با کیفیت بالا انتخاب کنید. قهوه‌های تازه دارای عطر و طعم بهتری هستند و ویژگی‌های سلامتی بیشتری دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که قهوه‌های ارگانیک دارای آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری هستند که به کاهش التهاب و محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند.

 

 

قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است که می‌تواند در صورت مصرف متعادل مزایای زیادی برای سلامت بدن داشته باشد. با این حال، برای افرادی که به کافئین حساسیت دارند یا دارای شرایط خاص سلامتی هستند، انتخاب انواع قهوه‌های کم‌کافئین یا دکافئینه می‌تواند گزینه‌ای هوشمندانه باشد. به‌طور کلی توجه به واکنش‌های فردی بدن، انتخاب زمان مناسب برای مصرف قهوه و رعایت اعتدال در مقدار مصرف قهوه از اهمیت بالایی برخوردار است. با مصرف درست و معقول قهوه، می‌توان از طعم دلپذیر آن بهره برد و در عین حال از مزایای سلامتی آن نیز بهره‌مند شد. به یاد داشته باشیم که هر فردی نیاز به مصرف قهوه متفاوتی دارد و باید آن را بر اساس وضعیت جسمانی و نیازهای خود تنظیم کند.