قهوه ربوستا (Coffea canephora) یکی از دو گونه اصلی قهوه در جهان است که در کنار گونه قهوه عربیکا (Coffea arabica) قرار می گیرد. این گونه قهوه به دلیل طعم قوی، تلخی بیشتر و میزان کافئین بالاتر در بسیاری از قهوه‌های اسپرسو، قهوه‌های فوری و ترکیبات خاص استفاده می‌شود.

 

 

تاریخچه قهوه ربوستا

قهوه ربوستا (Coffea canephora) نسبت به قهوه عربیکا تاریخچه کوتاه‌تری دارد اما نقش مهمی در صنعت قهوه ایفا می‌کند. منشأ این گونه به آفریقای مرکزی و غربی برمی‌گردد، کشورهایی چون جمهوری دموکراتیک کنگو، اوگاندا، ساحل عاج و مناطق اطراف حوضه رودخانه کنگو.

کشف و گسترش قهوه ربوستا

برخلاف قهوه عربیکا که در قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی توسط تجار عرب و سپس اروپاییان گسترش یافت، ربوستا در اواخر قرن ۱۹ میلادی کشف شد. اولین بار گیاه‌شناسان اروپایی که در مستعمرات آفریقایی فعالیت می‌کردند، این گونه را در مناطق گرمسیری کشف کردند. دلیل اصلی توجه به این گونه، مقاومت بالای آن در برابر بیماری‌های گیاهی، آفات و شرایط آب و هوایی سخت بود.

در آن دوران، بیماری “زنگ برگ قهوه”  مزارع عربیکا را در مناطقی مانند سریلانکا و اندونزی به شدت تحت تأثیر قرار داده بود. کشاورزان به دنبال گونه‌ای مقاوم‌تر بودند و ربوستا با مقاومت طبیعی خود، جایگزین مناسبی به نظر می‌رسید.

گسترش جهانی قهوه ربوستا

پس از کشف گونه قهوه ربوستا، تولید آن به سرعت در مستعمرات اروپایی گسترش یافت. در اوایل قرن ۲۰، فرانسه و بلژیک شروع به کشت گسترده ربوستا در مستعمرات خود مانند ساحل عاج و جمهوری دموکراتیک کنگو کردند. ویتنام در دوران استعمار فرانسه به یکی از قطب‌های اصلی تولید ربوستا تبدیل شد و امروزه بزرگ‌ترین تولیدکننده آن در جهان است. در دهه‌های بعد، کشورهای جنوب شرق آسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا نیز تولید ربوستا را به دلیل عملکرد بهتر اقتصادی و مقاومت بیشتر افزایش دادند.

نقش قهوه ربوستا در صنعت قهوه مدرن

در طول قرن ۲۰، ربوستا به یکی از اجزای اصلی ترکیبات قهوه تبدیل شد. تولیدکنندگان قهوه فوری مانند “نسکافه” از این گونه به دلیل تلخی بیشتر، کرمای غلیظ‌تر در اسپرسو و قیمت پایین‌تر استفاده کردند. علاوه بر این، کشورهایی مانند ایتالیا از ترکیب ربوستا و عربیکا در اسپرسوهای سنتی خود بهره بردند تا طعم قوی‌تر و کرمای بهتری ایجاد کنند.

امروزه ربوستا سهم قابل توجهی در بازار جهانی قهوه دارد و همچنان در حال توسعه و بهبود کیفیت است، به‌طوری‌که برخی گونه‌های خاص آن با طعم‌های بهتری نسبت به گذشته در دسترس قرار گرفته‌اند.

 

 

شرایط آب و هوایی رشد قهوه ربوستا

گونه قهوه ربوستا در مقایسه با گونه قهوه عربیکا به شرایط سخت‌تری مقاوم است و در ارتفاعات پایین‌تر (۲۰۰ تا ۸۰۰ متر از سطح دریا) رشد می‌کند. این گیاه در دمای بالا (۲۴ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد) و رطوبت زیاد بهترین عملکرد را دارد. همچنین، خاک غنی و بارش مناسب، از عوامل تأثیرگذار در رشد آن است.

 

 

زیرگونه‌های قهوه ربوستا

قهوه ربوستا برخلاف قهوه عربیکا که تنوع ژنتیکی بیشتری دارد، دارای تنوع زیرگونه‌ای محدودتری است. با این حال، دو زیرگونه اصلی قهوه ربوستا در جهان شناخته شده تر است که هرکدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند:

۱. زیرگونه  Nganda

• ویژگی‌های گیاه‌شناسی: این نوع دارای شاخه‌هایی است که به‌صورت گسترده رشد می‌کنند و درختچه‌ای بازتر ایجاد می‌کنند.
• شکل دانه: دانه‌های این زیرگونه معمولاً کوچک‌تر و گردتر هستند.
• طعم و عطر: قهوه حاصل از Nganda معمولاً دارای طعم تلخ‌تر و قوی‌تر بوده و میزان کافئین آن نیز بالاست.
• منطقه کشت: بیشتر در آفریقا، به‌ویژه در کشورهای اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو رشد می‌کند.

۲. زیرگونه  Erecta

• ویژگی‌های گیاه‌شناسی: این نوع دارای شاخه‌هایی است که به‌صورت عمودی رشد می‌کنند و ساختار گیاهی فشرده‌تری دارند.
• شکل دانه: دانه‌های این زیرگونه کشیده‌تر از Nganda هستند.
• طعم و عطر: طعم آن معمولاً کمی ملایم‌تر از Nganda است اما همچنان ویژگی‌های تلخی و غلظت ربوستا را حفظ می‌کند.
• منطقه کشت: این گونه بیشتر در آسیا، به‌ویژه در ویتنام، اندونزی و هند دیده می‌شود.

 

 

بزرگترین تولیدکنندگان قهوه ربوستا

قهوه ربوستا حدود ۴۰٪ از تولید جهانی قهوه را به خود اختصاص داده است. در ادامه، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این نوع قهوه را معرفی می‌کنیم:

• ویتنام: بزرگ‌ترین تولیدکننده قهوه ربوستا در جهان است.
• برزیل: علاوه بر تولید عمده قهوه عربیکا، برزیل مقدار قابل توجهی ربوستا نیز تولید می‌کند.
• اندونزی: یکی دیگر از تولیدکنندگان عمده  قهوه رو=بوستا است که اکثریت تولید آن از جزایر سوماترا و جاوه است.
• هند: تولید سالانه قهوه در هند به حدود ۳۴۸ هزار تن رسیده است و قهوه توسط پرورش‌دهندگان کوچک و بزرگ تولید می‌شود.
• اوگاندا: قهوه عمدتاً در مناطق جنوبی اوگاندا تولید می‌شود که شامل هر دو نوع عربیکا و ربوستا است.

 

 

قیمت قهوه ربوستا

قهوه ربوستا معمولاً ارزان‌تر از عربیکا است، چراکه تولید آن آسان‌تر است و بازدهی بالاتری دارد. قیمت آن بسته به کیفیت، منطقه کشت و روش فرآوری متغیر است، اما در بازارهای جهانی به عنوان یک گزینه اقتصادی‌تر در مقایسه با عربیکا شناخته می‌شود.

 

 

چرا قهوه ربوستا بنوشیم؟

کافئین بالاتر: انرژی‌بخش‌تر و مناسب برای کسانی که به دنبال قهوه‌ای قوی هستند.

• طعم قوی‌تر و تلخ‌تر: مناسب برای اسپرسوهای غلیظ و قهوه‌های فوری.
• مقرون‌به‌صرفه‌تر: گزینه‌ای اقتصادی‌تر نسبت به عربیکا.
• کرمای بهتر: در اسپرسو باعث ایجاد فوم (کِرِما) غلیظ‌تر می‌شود.
• مقاومت در برابر آفات و شرایط نامساعد: باعث پایداری بیشتر در تولید می‌شود.

اگر به دنبال یک قهوه قوی، پرکافئین و اقتصادی هستید، قهوه ربوستا یک گزینه عالی برای شما خواهد بود!