قهوه یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جهان است که روش‌های گوناگونی برای تهیه آن وجود دارد. در میان این روش‌ها، قهوه دمی (Pour Over یا Brewed Coffee) به دلیل سادگی، طعم طبیعی و امکان کنترل دقیق‌تر بر فرآیند دم‌آوری، جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به قهوه پیدا کرده است. در این مطلب با قهوه دمی، تاریخچه آن، ابزارهای مورد نیاز برای تهیه قهوه دمی و اینکه چرا باید قهوه دمی جدی تر گرفته شود خواهیم پرداخت.

 

 

قهوه دمی

برای آشنایی با قهوه دمی ابتدا باید با تکنیک های مختلف دم‌آوری قهوه آشنا بشویم که هرکدام از آن ها ویژگی‌ها و نتایج طعمی خاص خود را دارند. به طور کلی، این تکنیک ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: غوطه‌وری (Immersion) و جریان مستقیم (Percolation). هر کدام از این تکنیک‌ها تأثیر زیادی بر طعم و بافت قهوه می‌گذارند و در ادامه روش‌های مختلف قهوه دمی که از این دو تکنیک بهره می‌برند، بررسی می‌کنیم.

تکنیک غوطه‌وری (Immersion)

در این تکنیک ، قهوه و آب به طور کامل با یکدیگر تماس پیدا می‌کنند و قهوه به مدت زمانی خاص در آب داغ غوطه‌ور می‌شود. عصاره‌گیری به آرامی انجام می‌شود و معمولاً طعم‌های غنی‌تر و پیچیده‌تری از قهوه حاصل می‌شود. روش های فرنچ پرس، اروپرس (کیپینگ) و … نمونه هایی از این تکنیک هستند.

تکنیک جریان مستقیم (Percolation)

در این تکنیک ، آب داغ به آرامی از میان قهوه عبور کرده و عصاره‌ها را استخراج می‌کند. این تکنیک معمولاً به طعم‌های صاف و سبک‌تر منجر می‌شود. در این تکنیک، قهوه و آب در تماس مستقیم نیستند و آب فقط از میان قهوه عبور می‌کند تا عصاره‌گیری صورت گیرد. روش های فیلتری (Drip coffee maker) نیز از این تکنیک استفاده می کنند.

 

 

تاریخچه قهوه دمی

 

پیدایش روش دمی

قهوه دمی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین روش‌های تهیه قهوه، نقش مهمی در تاریخ قهوه‌نوشی ایفا کرده است. از همان ابتدای آشنایی بشر با دانه‌های قهوه، افراد به دنبال راه‌هایی برای استخراج طعم و عطر غنی این دانه‌ها بودند. ابتدایی‌ترین روش‌ها شامل خیساندن دانه‌های آسیاب‌شده در آب داغ بود تا به مرور عصاره قهوه به‌دست آید.

با گذشت زمان و شناخت بیشتر از ویژگی‌های دانه‌های قهوه، مردم روش‌های متنوع‌تری را برای بهبود طعم و کیفیت قهوه ابداع کردند. استفاده از فیلترهای پارچه‌ای در قرن هجدهم، یکی از اولین پیشرفت‌های مهم در قهوه دمی بود. این روش باعث می‌شد تا قهوه‌ای صاف‌تر و با طعمی شفاف‌تر به دست آید که تجربه نوشیدن قهوه را ارتقاء داد.

 

 

تحول و تکامل ابزارهای دم‌آوری قهوه دمی

توسعه ابزارهای دم‌آوری قهوه دمی، نقطه عطف مهمی در تاریخ این نوشیدنی به شمار می‌رود. در سال ۱۹۰۸، ملیتا بنتز با اختراع فیلتر کاغذی، روش دمی قهوه را متحول کرد. این نوآوری ساده اما کاربردی، به دلیل توانایی‌اش در جداسازی ذرات ریز و تولید قهوه‌ای شفاف و خوش‌طعم، مسیر قهوه‌نوشی را تغییر داد.

با گسترش روش‌های دمی، ابزارهای مختلفی با هدف بهبود کیفیت عصاره‌گیری و کنترل بیشتر بر فرآیند دم‌آوری ابداع شدند. این ابزارها به دوستداران قهوه این امکان را دادند تا فرآیند دم‌آوری را بر اساس سلیقه شخصی خود تنظیم کنند و به طعم و عطری خاص دست یابند. قهوه دمی به دلیل فرآیند آهسته و دقیق دم‌آوری، به نوشیدنی‌ای تبدیل شد که کیفیت و دقت در هر مرحله از تهیه آن اهمیت بالایی داشت.

 

 

تأثیر فرهنگ‌ها و جوامع مختلف بر تکامل قهوه دمی

قهوه دمی در طول تاریخ، تحت تأثیر فرهنگ‌ها و سبک زندگی جوامع مختلف شکل گرفته و تکامل یافته است. هر کدام از فرهنگ های قهوه نوشی اروپایی، آمریکایی و شرقی بر اساس ارزش‌ها و نیازهای خود، به روش‌های مختلفی باعث توسعه و پیشرفت قهوه دمی در سراسر جهان شدند که اصل اساسی در همه آن‌ها حفظ طعم طبیعی و اصیل قهوه بوده است.

 

 

قهوه دمی و ظهور موج سوم قهوه

با آغاز موج سوم قهوه در اوایل قرن ۲۱، قهوه دمی جایگاه ویژه و برجسته ای پیدا کرد. این موج با تمرکز بر کیفیت دانه‌ها، منشأ آن‌ها و شیوه‌های دقیق دم‌آوری همراه بود. در این دوره، قهوه دمی به عنوان یکی از روش‌های اصلی برای استخراج عطر و طعم خالص قهوه شناخته شد.

قهوه دمی به باریستاها و علاقه‌مندان اجازه می‌داد تا کنترل کاملی بر عوامل کلیدی مانند دمای آب، زمان دم‌آوری و میزان درجه آسیای دانه ها داشته باشند. این سطح از کنترل باعث شد تا هر فنجان قهوه دمی، نمایانگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد دانه‌ها و مهارت دم‌آور باشد.

همچنین، تأکید موج سوم بر شفافیت طعمی و احترام به فرآیند تهیه قهوه، قهوه دمی را به یک انتخاب ممتاز تبدیل کرد. این روش به دوستداران قهوه این امکان را داد تا به طعمی اصیل‌تر و پیچیده‌تر از قهوه دست یابند و تجربه‌ای غنی‌تر از نوشیدن قهوه را رقم بزنند.

 

 

معرفی روش ها و ابزارهای قهوه دمی

 

روش فرنچ پرس (French Press) – تکنیک غوطه وری

فرنچ پرس یکی از پرکاربردترین دستگاه‌های قهوه‌ساز در جهان است. این دستگاه توسط آتیلیو کالیمانی و جولیو مونتا، دو مخترع ایتالیایی، در سال 1929 اختراع شد. فرنچ پرس به دلیل سادگی و توانایی در استخراج طعم‌های غنی از قهوه، به سرعت محبوبیت یافت. ساختار این دستگاه به گونه ای طراحی شده است قهوه در آب برای چند دقیقه غوطه ور می ماند و سپس بوسیله یک پیستون قهوه و آب از یکدیگر جدا می شوند.

 

 

روش کمکس (Chemex) – تکنیک جریان مستقیم

کمکس در سال 1941 توسط پیتر شلومبوم، شیمیدان آلمانی، اختراع شد. طراحی شفاف و شیک آن به گونه‌ای بود که در موزه هنر مدرن نیویورک به نمایش درآمد. این دستگاه برای تولید قهوه‌های ملایم و با طعم‌های تمیز و روشن شهرت دارد. برای استفاده از این دستگاه، آب داغ به صورت تدریجی و کنترل‌شده بر روی قهوه آسیاب‌شده ریخته می‌شود. سپس آب از میان پودر قهوه عبور کرده و عصاره آن را استخراج می‌کند.

 

 

روش وی60 (v60) – تکنیک جریان مستقیم

وی 60 توسط شرکت ژاپنی هاریو در سال 2004 معرفی شد. طراحی مخروطی‌ شکل و شیارهای مارپیچی داخلی آن، جریان آب را بهبود می‌بخشد و به استخراج یکنواخت‌تر قهوه کمک می‌کند. این دستگاه به محبوبیت زیادی در دنیای قهوه‌سازان خانگی و حرفه‌ای دست یافته است. در این دستگاه نیز آب داغ بر روی قهوه آسیاب‌شده ریخته می‌شود و در نهایت عصاره قهوه استخراج می شود.

 

 

روش سایفون (Siphon) – تکنیک های غوطه وری و جریان مستقیم

سایفون در دهه 1830 توسط لوف برلین اختراع شد. این دستگاه از فشار بخار و خلاء برای دم‌آوری قهوه استفاده می‌کند و تجربه‌ای بصری و علمی را ارائه می‌دهد. این دستگاه ها به نام‌های «وکیوم پات» یا «قهوه‌ساز خلاء» نیز شناخته می‌شود. سایفون ترکیبی از تکنیک‌های غوطه‌وری (Immersion) و جریان مستقیم (Percolation) می‌باشد. در این روش، قهوه ابتدا به مدت کوتاهی در آب داغ غوطه‌ور می‌شود و سپس آب از طریق فشار بخار به فاز دوم منتقل می‌شود، جایی که از فیلتر عبور کرده و قهوه عصاره‌گیری می‌شود

 

روش اروپرس (Aeropress) – تکنیک غوطه وری

اروپرس در سال ۲۰۰۵ توسط آلن ادگار، مخترع آمریکایی، اختراع شد و به دلیل سادگی و قابلیت تولید قهوه‌ای با طعم صاف و غلیظ به سرعت محبوبیت یافت. قهوه در این روش به مدت کوتاه در آب داغ غوطه‌ور می‌شود و سپس با فشار پیستون از فیلتر عبور می‌کند. این روش طعمی تمیز و صاف ایجاد می‌کند و مناسب کسانی است که می‌خواهند قهوه‌ای غلیظ و پر طعم داشته باشند. این روش کیپینگ نیز نامیده می شود.

 

 

چرا قهوه دمی بنوشیم؟

قهوه دمی یکی از محبوب‌ترین و مورد توجه‌ترین روش‌های تهیه قهوه است که علاوه بر طعم غنی و مطلوب، مزایای خاص خود را دارد. در این بخش به دلایلی می‌پردازیم که چرا باید قهوه دمی را به دیگر روش‌های تهیه قهوه ترجیح دهیم.

• طعم و عطر غنی‌ و پیچیده‌

قهوه دمی، به‌ویژه با استفاده از روش‌هایی مانند فرنچ پرس، کمکس یا V60، اجازه می‌دهد که طعم‌ها و عطرهای مختلف قهوه به‌طور کامل استخراج شوند. این روش‌ها باعث می‌شوند که قهوه با غلظت و عطر پیچیده‌تری تهیه شود که در مقایسه با روش‌های دیگر مثل اسپرسو یا قهوه فوری، طعم و تجربه متفاوت‌تری را ارائه می‌دهند. علاوه بر این، قهوه دمی به‌خاطر داشتن فیلترهای مخصوص (مانند فیلترهای کاغذی در روش کمکس)، روغن‌های طبیعی موجود در قهوه را فیلتر می‌کند، که به طعم نهایی قهوه لطافت بیشتری می‌بخشد.

• کنترل دقیق بر فرآیند دم‌آوری

در روش‌های قهوه دمی، شما کنترل کاملی بر میزان آسیاب قهوه، دمای آب، زمان دم‌آوری و نسبت قهوه به آب دارید. این امکان به شما این اجازه را می‌دهد که قهوه‌ای مطابق با سلیقه خود آماده کنید. برخلاف دستگاه‌های خودکار که تنظیمات از پیش تعیین شده دارند، روش‌های دمی این امکان را می‌دهند که هر بار قهوه‌ای منحصر به فرد با طعم دلخواه خود تهیه کنید.

• سلامت بدن

قهوه دمی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی است که می‌توانند به کاهش التهابات و محافظت از بدن در برابر بیماری‌های مزمن کمک کنند. همچنین این روش‌های دم‌آوری به‌ویژه فرنچ پرس و کمکس، به دلیل استخراج کامل‌تر ترکیبات مفید، باعث می‌شوند که قهوه به طرز موثرتری خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود را حفظ کند. علاوه بر این، مصرف منظم قهوه به‌ویژه قهوه دمی می‌تواند به بهبود عملکرد مغز، کاهش خطر بیماری‌های قلبی و کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.

• انعطاف‌پذیری در انتخاب انواع قهوه

یکی از ویژگی‌های مثبت قهوه دمی این است که می‌توانید از انواع مختلف دانه‌های قهوه با طعم‌ها و ویژگی‌های متفاوت استفاده کنید. به‌عنوان مثال، دانه‌های قهوه عربیکا، روبوستا یا حتی دانه‌های قهوه با رست‌های مختلف، می‌توانند طعم‌های مختلفی را در قهوه دمی به‌وجود آورند. این روش به شما این امکان را می‌دهد که به راحتی انواع قهوه‌های مختلف را امتحان کرده و از تجربه‌های جدید لذت ببرید.

• هزینه پایین

با توجه به اینکه برای تهیه قهوه دمی به دستگاه‌های پیچیده یا گران‌قیمت نیازی نیست، این روش یک گزینه مقرون به‌صرفه است. علاوه بر این، فرآیند تهیه قهوه دمی نیازی به کپسول یا مواد مصرفی خاص ندارد و می‌توانید از دانه‌های قهوه تازه استفاده کنید. همین موضوع موجب کاهش هزینه‌ها و همچنین تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از مصرف مواد یک‌بار مصرف می‌شود.

 

 

در نهایت، قهوه دمی یک گزینه عالی برای کسانی است که به دنبال تجربه‌ای عمیق‌تر و پیچیده‌تر از قهوه هستند. با این روش، شما نه تنها از طعم و عطر غنی‌تر قهوه بهره‌مند می‌شوید، بلکه از فواید سلامتی آن نیز بهره‌مند خواهید شد. از سوی دیگر، کنترل دقیق بر فرآیند دم‌آوری، شما را قادر می‌سازد تا قهوه‌ای مطابق با سلیقه خود آماده کنید.