کوبا با نام رسمی جمهوری کوبا کشوری است تشکیل شده از مجمع الجزایری در دریای کارائیب و پایتخت آن هاوانا است. جمعیت این کشور ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و زبان رسمی آن زبان اسپانیایی است. ۶۵ درصد مردم این کشور مسیحی، ۲۵ درصد بی‌دین و ۱۷ درصد پیرو باورهای بومی (مانند سانتریا) هستند. واحد پول این کشور پزوی کوبا است.

از نظر فرهنگی، کوبا بخشی از آمریکای لاتین به‌شمار می‌آید. این کشور چندنژادی است که مردم، فرهنگ و آداب و رسوم آن از ریشه‌های گوناگونی از جمله سرخ‌پوستان بومی تائینو و سیبونی، دوره طولانی استعمار اسپانیا، آوردن بردگان آفریقایی و رابطه نزدیک با اتحاد جماهیر شوروی در جنگ سرد سرچشمه می‌گیرد.

این کشور در طول جنگ سرد میان اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده از مناطق پرجنجال بود و بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ حتی جهان را تا آستانه وقوع جنگ هسته‌ای برد. کوبا یکی از اندک کشورهای سوسیالیست و مارکسیستی–لنینیستی موجود است و نقش کلیدی حزب کمونیست در قانون اساسی نهادینه شده‌است. ناظران مستقل دولت کوبا را به نقض حقوق بشر از جمله حبس خودسرانه کوتاه‌مدت متهم کرده‌اند.

تاریخ

در ۱۴۹۲ کریستف کلمب جزیره‌ای را کشف کرد که هم‌اکنون کوبا نام دارد. در آن زمان این جزیره به امپراتوری اسپانیا تعلق گرفت. در ۱۵۱۱ اولین اقامتگاه‌های اسپانیایی‌ها در کوبا تأسیس شد. اسپانیا حدود ۱۰۰ هزار نفر از مردم بومی را به بردگی گرفت، آن‌ها را مسیحی کرد و به جستجوی طلا واداشت. با این وجود پس از گذشت یک قرن عملاً این افراد بومی از بین رفتند. از جمله دلایل این اتفاق، شیوع بیماری عفونی اوراسیایی بود که به دلیل عدم مقاومت بومی گسترش یافت البته قتل‌عام بومیان توسط استعمارگران اسپانیائی مهم‌ترین عامل مرگ بومیان بوده‌است.

کوبا به مدت ۴۰۰ سال تحت استعمار اسپانیا قرار داشت (۱۵۱۱–۱۸۹۸). در این مدت اقتصادش بر پایه کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها آمریکای شمالی بود. این کارها در ابتدا توسط برده‌های آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند انجام می‌شد.

در۱۸۹۲ یک مخالف تبعید شده به نام خوزه مارتی، حزب انقلابی کوبا را در نیویورک پایه‌ریزی کرد. هدف این حزب استقلال کوبا از اسپانیا بود. جنگ علیه نیروهای نظامی اسپانیا در۲۴ فوریه ۱۸۹۵ در کوبا آغاز شد. اما مارتی تا آوریل ۱۸۹۵ نتوانست خود را به کوبا برساند. مارتی در دوس ریوس در۱۹ می ۱۸۹۵ کشته شد. مرگ مارتی، او را به قهرمان ملی کوبا بدل کرد. حدود ۲۰۰ هزار اسپانیایی کوبا را به توپ بستند. فرماندهٔ نظامی کوبا، مردم را به کمپ‌ها فرستاد.

ادعا شده‌است که بین ۲۰۰٬۰۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ شهروند کوبایی بر اثر گرسنگی یا بیماری در این کمپ‌ها جان باختند.

استقلال از اسپانیا

کوبا تا پایان جنگ اسپانیا–آمریکا در ۱۸۹۸ همچنان مستعمره اسپانیا باقی‌ماند. پس از جنگ آمریکا–اسپانیا، این دو کشور معاهده‌ای به نام معاهده پاریس را در ۱۸۹۸ امضا کردند که طی آن اسپانیا کشورهای پورتوریکو، فیلیپین و گوام را به ازای جمعاً ۲۰ میلیون دلار به آمریکا واگذار کرد. در یک پیمان مشابه، اسپانیا متعهد شد که از پادشاهی بر کوبا چشم پوشی کند. تئودور روزولت که در جنگ آمریکا–اسپانیا شرکت کرده بود و تا اندازه‌ای نیز به جنبش‌های استقلال خواهانه روی خوش نشان می‌داد، در ۱۹۰۱ پس از ویلیام مک‌کینلی به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد و معاهده را واگذار کرد. به این ترتیب کوبا در ۱۹۰۲ به صورت رسمی از آمریکا مستقل شد و نام جمهوری کوبا به خود گرفت. تحت شرایط جدیدِ کوبا، آمریکا حق مداخله در امور داخلی کوبا و همچنین روابط اقتصادی و سیاسی‌اش با دیگر کشورها را برای خود محفوظ نگه داشت.

بین ۱۹۵۳ و ۱۹۵۹ انقلاب کوبا اتفاق افتاد که منجر به براندازی دیکتاتوری فولخنثیو باتیستا ثالدیوار و روی کار آمدن دولت جدید به رهبری فیدل کاسترو گردید. در سال ۱۹۵۲ استقلال خود را از اسپانیا اعلام کرد.

در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۱، جمعیت گسترده‌ای از مردم کوبا، در اعتراض به کمبود مواد غذایی، قطعی و نبود آب و برق و مشکلات اقتصادی به خیابان‌ها آمدند. این تظاهرات از لحاظ گستردگی از زمان فروپاشی شوروی سابق که از حامیان دولت کمونیستی کوبا بوده تاکنون بی‌سابقه بوده‌است.

جغرافیا

کوبا جزیره‌ای است که در میان دریای کارائیب و اقیانوس اطلس شمالی قرار گرفته‌ است و دارای مساحتی برابر ۱۱۰٬۸۶۱ کیلومتر مربع می‌باشد. مرز زمینی آن تنها با پایگاه دریایی ایالات متحده‌است که خلیج گوانتانامو نام دارد.

اقلیم کوبا معتدل و بادهای بسامان در این کشور در جریانند. موقعیت جغرافیایی آن ۰۰ ۸۰ غربی و ۳۰ ۲۱ شمالی است.

اقتصاد

منابع طبیعی آن شامل معادن کبالت، نیکل، آهن، مس، کروم و سیلیکون است. با وجود دولت متمرکز، دولت کوبا درصدد است تا قوانین اقتصادی این کشور را سهل کند. با هدف بهبود کارکرد موسسات تجاری، کاستن کمبود جدی خوراک، بهبود کالاهای مصرفی و خدمات، اصلاحاتی در دهه ۱۹۹۰ میلادی انجام شد ولی با این حال از متوسط استاندارد زندگی نیز بخاطر تحریم‌های آمریکا از پیش از دهه ۱۹۹۰ میلادی و قطع کمک‌های شوروی پائین‌تر است. از اواخر سال ۲۰۰۰ کشور ونزوئلا قراردادی برای همکاری نفتی با این کشور به امضاء رساند و اکنون روزانه ۱۰۰٬۰۰۰ بشکه نفت به این کشور تحویل می‌دهد. کوبا بخشی از پرداخت خود را بابت نفت به صورت خدمات انجام می‌دهد. ۲۰٬۰۰۰ کوبایی متخصص پزشکی که در ونزوئلا کار می‌کنند جزو این برنامه هستند. افزایش قیمت فلزات در سال ۲۰۰۷ موجب بالا رفتن درآمدهای کوبا از تولید کبالت و نیکل شده‌است. هاوانا با هدف کاهش قطع برق که از سال ۲۰۰۴ موجب نارضایتی مردم را فراهم آورده، سرمایه‌گذاری در بخش انرژی را ادامه می‌دهد. تولید ناخالص داخلی این کشور ۵۱٫۱۱ میلیارد دلار است که ۴٫۶ درصد آن در بخش کشاورزی، ۲۶٫۱ درصد آن در بخش صنعت و ۶۹٫۳ درصد آن در بخش خدمات تولید می‌شود. ۴٬۸۵۳٬۰۰۰ نفر نیروی کار این کشور کار می‌کنند.

نرخ بیکاری در کوبا ۱٫۷ درصد و نرخ تورم ۱٫۵ درصد است.

محصولات صادراتی این کشور شامل شکر، نیکل، تنباکو، ماهی، محصولات پزشکی، مرکبات و قهوه است که به کشورهای هلند (۲۱٫۸ درصد)، کانادا (۲۱٫۶ درصد)، چین (۱۸٫۷ درصد) و اسپانیا (۵٫۹ درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی این کشور شامل نفت، مواد غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات و مواد شیمیایی است که از کشورهای ونزوئلا (۲۶٫۶ درصد)، چین (۱۵٫۶ درصد)، اسپانیا (۹٫۶ درصد)، آلمان (۶٫۴ درصد)، کانادا (۵٫۶ درصد)، ایتالیا (۴٫۴ درصد)، آمریکا (۴٫۳ درصد) و برزیل (۴٫۲ درصد) وارد می‌شود.

منابع طبیعی

مهم‌ترین ماده معدنی کوبا نیکل است که کوبا پس از روسیه دومین منبع بزرگ نیکل جهان محسوب می‌شود. شرکت بین‌المللی کانادایی شریت (Sherritt International) دارای تسهیلات بزرگی در معدن بزرگ نیکل در شهر موئا هستند. کوبا پنجمین تولیدکننده بزرگ کبالت تصفیه شده‌است که از مواد فرعی استخراج نیکل است. تحقیقات نفتی جدید نشان داده‌است که شمال کوبا قادر به تولید تقریباً ۴٫۶ میلیارد بشکه (۷۳۰ میلیون متر مکعب) تا ۹٫۳ میلیارد بشکه نفت (۱٫۴۸ در ۱۰ به توان ۹ مترمکعب) است. در سال ۲۰۰۶، کوبا آغاز به آزمایش این مناطق برای استخراج احتمالی در آینده نمود.

مردم

• ۹۹٫۸٪ مردم کوبا باسواد هستند.

• جمعیت کوبا ۱۱٬۳۹۴٬۰۴۳ نفر است و نرخ رشد جمعیت آن ۰٫۲۷۳٪ می‌باشد.

• در کوبا، میزان مرگ و میر نوزادان در واحد جمعیت، از برخی جوامع جهان اول و توسعه یافته نیز کمتر است.

• میانگین امید به زندگی در کوبا ۷۷٫۶۴ سال است.

طبق آمار سال ۲۰۰۶، کوبا تنها کشور جهان است که دارای استانداردهای مورد قبول صندوق جهانی طبیعت در زمینه توسعه پایدار است. جاناتان لوح، یکی از نویسندگان گزارش صندوق جهانی طبیعت، گفته‌است: «طبق شاخص سازمان ملل، کوبا به لطف سطح بالای سواد و طول عمر بسیار بالای خود به سطح خوبی از توسعه رسیده‌است و از آنجایی که کشوری با مصرف انرژی پائین است، اثرات زیستی آن بزرگ نیست.» به عبارت دقیق تر کوبا بر اساس معیار ردپای بوم‌شناختی (Ecological footprint) دارای امتیاز کمتر از ۱٫۸ هکتار در واحد مساحت است. همچنین امتیاز کوبا بر اساس شاخص توسعه انسانی(HDI) بالاتر از ۰٫۸ است.

قهوه

تولید قهوه در کوبا

قهوه از اواسط قرن هجدهم در کوبا رشد کرده است. مزارع قهوه با کمک کشاورزان فرانسوی که از انقلاب در هائیتی فرار کردند، از دشت های غربی به رشته کوه های مجاور گسترش یافتند. تولید قهوه در شرق کوبا در طول قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به طور قابل توجهی افزایش یافت. کوبا در اوج تولید خود، سالانه بیش از 20000 تن (22046 تن کوتاه) دانه قهوه در اواسط دهه 1950 صادر می کرد. پس از انقلاب کوبا و ملی شدن صنعت قهوه، تولید قهوه به آرامی شروع به کاهش کرد تا اینکه در طول رکود بزرگ به پایین ترین حد خود رسید. زمانی صادرات عمده کوبا بود، اکنون بخش ناچیزی از تجارت کوبا را تشکیل می دهد. در قرن بیست و یکم، 92 درصد قهوه کشور در ناحیه کوه‌های سیرا مائسترا کشت می‌شد. تمام قهوه کوبایی توسط Cubaexport صادر می شود که قیمت های تنظیم شده را به تولید کنندگان و پردازشگرهای قهوه پرداخت می کند. در حال حاضر، ژاپن و فرانسه بازارهای عمده صادرات قهوه کوبا هستند و مقادیر کمتری از آن به آلمان، بریتانیا، کانادا و نیوزلند می رسد. توزیع داخلی در حال حاضر به دو اونس جیره قهوه هر 15 روز برای شهروندان کوبایی محدود شده است.

تاریخچه

خوزه آنتونیو گلابرت اولین کارخانه قهوه را در سال 1748 به کوبا معرفی کرد. در سال 1791، استعمارگران فرانسوی که از لغو برده داری در انقلاب هائیتی فرار کردند، روش های بهتری برای تولید قهوه به کوبا معرفی کردند. تولید قهوه در شرق کوبا در طول قرن 19 و اوایل قرن 20، به ایجاد یک چشم انداز فرهنگی منحصر به فرد منجر شد که نشان دهنده مرحله مهمی در توسعه این شکل از کشاورزی است. به این ترتیب، یونسکو از سال 2000، منظره باستان شناسی اولین کشتزارهای قهوه در جنوب شرقی کوبا را در فهرست میراث جهانی قرار داده است.

پس از شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 (و به ویژه پس از اعلام یک جنگ زیردریایی بدون محدودیت توسط امپراتوری آلمان در سال 1915)، صادرات کالاهای کوبایی (از جمله قهوه) به اروپا دشوار شد.

قبل از دوران کاسترو، صنعت قهوه کوبا رونق داشت. در اواسط دهه 1950، کوبا بیش از 20000 تن دانه قهوه در سال صادر می کرد. قهوه کوبایی در بازارهای جهانی با قیمت های عالی فروخته می شد. بیشتر آن قهوه به اروپا، به ویژه هلند و آلمان صادر شد.

پس از انقلاب کوبا در سال 1959، تولید قهوه در کوبا کاهش یافت که تا حد زیادی به دلیل انحلال مزارع بزرگ و وجود موانعی برای تولید مزارع کوچک بود. در نتیجه، تولیدکنندگان قهوه کوبایی شروع به مخلوط کردن دانه های قهوه با نخود فرنگی برشته کردند. مخلوط کردن دانه‌های قهوه با نخود فرنگی تا زمانی که قهوه خالص در سال 2005 به کتاب جیره‌بندی کوبا بازگشت. افزایش قیمت ربوستا منجر به بازگشت نخود فرنگی بو داده به قهوه کوبا در سال 2011 شد.

در سال 1962، ایالات متحده همه کالاهای وارداتی از کوبا را تحریم کرد، و این اقدام به صنعت قهوه کوبا آسیب بیشتری وارد کرد. در دوران تحریم، قهوه کوبا در بازار ایالات متحده رایج نبود.

انحلال اتحاد جماهیر شوروی باعث کاهش عمده در تولید قهوه کوبا شد و از 440000 کیسه 60 کیلوگرمی قهوه در چرخه تولید 1989-1990 در نهایت به 7000 کیسه قهوه در چرخه 2007-2008 رسید. تولید قهوه کوبایی از آن زمان به دلیل سرمایه گذاری دولت در افزایش تولید قهوه از جمله افزایش قیمت قهوه و ارائه تجهیزات بهتر، بین 100000 تا 130000 کیسه در سال افزایش یافته است.

تولید

در قرن بیست و یکم، 92 درصد از قهوه کشور در مناطق کوهستانی سیرا مائسترا، به ویژه در زیر سایبان های جنگلی کشت می شد. برداشت قهوه از سپتامبر تا ژانویه ادامه دارد و در اکتبر و نوامبر به اوج خود می رسد.

این جزیره هر دو دانه عربیکا و ربوستا را تولید می‌کند، که بیشتر تولیدات آن از مزارع کوچک خانوادگی است. در سال 2003، کوبا صادرات قهوه ارگانیک را به اروپا و ژاپن آغاز کرد و بیش از 4000 هکتار دارای گواهینامه ارگانیک بود. در مرکز بخش شرقی جزیره، این منطقه 93 تن قهوه ارگانیک تولید می کرد که با قیمت 40 درصد بالاتر از قهوه استاندارد کوبا به فروش می رسید.

طبق گزارش فائو، تعداد کل هکتارهایی که قهوه در کوبا برداشت می شود از 170000 هکتار در سال 1961 به 28000 هکتار در سال 2013 کاهش یافته است.

دو منطقه اصلی در کوبا برای تولید قهوه

در کوبا، قهوه عربیکا نوع اصلی کشت شده است. نسبت به ربوستا در برابر گرما و بیماری مقاومت کمتری دارد، بنابراین از کشت آن در ارتفاعات بالاتر سود می برد. کوه‌های کوبا ترکیبی عالی بین دما، نور خورشید، رطوبت و ارتفاع (بین 800 تا 1800 متر) ارائه می‌کنند. دو حوزه اصلی تولید که این تعادل را ارائه می‌کنند، رشته کوه «سیرا مائسترا» در جنوب شرقی (نزدیک شهر سانتیاگو دو کوبا) و «سیرا دل اسکامبری»، واقع در وسط کوبا نزدیک به شهر ترینیداد است. مناطق دیگر عبارتند از «سیرا دل روزاریو» و «لاس ترازاس» در استان پینار دل ریو در غرب جزیره که مهمترین مزارع قهوه در کوبا در قرن نوزدهم بودند. امروزه این مزارع، از جمله مزرعه قهوه بوئناویستا در لاس ترازاس، به نفع بخش شرقی جزیره رها شده است. هنوز هم کمی قهوه در این منطقه رشد می کند. خرابه های بازسازی شده جالبی برای دیدن این مزارع قهوه سابق وجود دارد.

تولید ارگانیک برای بهترین قهوه

در 200 سال گذشته، کشاورزان کوبایی روش خود را برای کشت دانه های قهوه تغییر نداده اند. با رعایت روند طبیعی، مزارع ساخته شده است و هر فرآیند تولید را با حوصله دنبال می کند. قهوه کوبایی در کناره‌های کوه‌ها و در خاک‌های غنی در جنگل‌هایی که نیازی به کود ندارند، کشت می‌شود. خاک خود را بازسازی می کند و با نزدیکی به درختان محافظت می شود. بوته های قهوه توسط جنگل از آفتاب و باد خشن دریای کارائیب محافظت می شوند. سپس، زمانی که زمان برداشت فرا می رسد، هر لوبیا با دست چیده شده و با احتیاط توسط الاغ به مزرعه حمل می شود تا فرآیند نهایی خشک کردن و برشته شدن دریافت شود.

اگر از یکی از مزارع اصلی قهوه در هر کشور دیگری بازدید می کنید، بوته های قهوه همه در ردیف هایی در یک منطقه جنگل زدایی قرار گرفته اند تا آفتاب بیشتری دریافت کنند تا بلوغ دانه های قهوه تسریع شود. به دلیل عدم وجود جنگل در اطراف گیاهان، کیفیت خاک به سرعت کاهش می یابد زیرا قادر به بازسازی خود نیست و بنابراین استفاده از کود شیمیایی مورد نیاز است.

این یکی از دلایلی است که قهوه کوبا را یکی از بهترین‌ها می دانند، زیرا به روشی پایدار، با حوصله، احترام و عشق درست می شود، بنابراین وقتی آن را می نوشید، آن را احساس می کنید.

آینده برای قهوه کوبا

شصت و پنج درصد از قهوه جهان تنها توسط 17 درصد از جمعیت جهان مصرف می شود. این فرصت فوق‌العاده‌ای را برای گسترش بازار از طریق ترویج مصرف قهوه در کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده فراهم می‌کند. ده کشور برتر حدود 81 درصد از کل واردات را به خود اختصاص می‌دهند و ایالات متحده تقریباً یک چهارم کل واردات را وارد می‌کند و پس از آن آلمان با رتبه ٪18 قرار دارد.

در روزهای اولیه قهوه و جهانی شدن آن، کوبا یکی از بازیگران اصلی در بازار صادرات بود، اما همانطور که در بسیاری از کشورهای دیگر دیده می شود، تولید از آن زمان رو به نزول بوده است. در اوج تولید قهوه پس از جنگ جهانی دوم در کوبا به تقریباً 500،000 کیسه (60 کیلوگرمی) رسید، اما از زمان آخرین برداشت 480000 کیسه ای در چرخه محصول 1989-1990، به دلیل تأثیر سیاسی فروپاشی بعدی حکومت کمونیستی در اتحاد جماهیر شوروی و سقوط دیوار برلین به سرعت منجر به کاهش سریع تولید قهوه کوبا شد.

یکی از دلایلی که باعث می شود قهوه کوبایی به عنوان یکی از بهترین ها در نظر گرفته شود، این است که به روشی پایدار ساخته می شود، در مناطقی که خاک های غنی و دست نخورده در آن وجود دارد، کشت می شود و بنابراین نیازی به کودهای شیمیایی نیست.

این روش معمولاً به عنوان روش سنتی سایه دار یا “در سایه رشد” نامیده می شود. از دهه 1970، بسیاری از کشاورزان روش تولید خود را به کشت آفتابی تغییر دادند، که در آن قهوه در ردیف‌هایی در زیر آفتاب کامل با پوشش جنگلی کم یا بدون پوشش جنگلی کشت می‌شود. این امر باعث می شود که توت ها سریعتر رسیده و بوته ها محصول بیشتری تولید کنند، اما نیاز به پاکسازی درختان و افزایش استفاده از کود و آفت کش ها دارد که به محیط زیست آسیب می رساند و باعث مشکلات سلامتی می شود.

بوته‌های قهوه بدون سایه که با کود رشد می‌کنند، بیشترین قهوه را تولید می‌کنند، اگرچه محصولات سایه‌دار بدون بارور عموماً بیشتر از محصولات بدون سایه بدون کود تولید می‌کنند: پاسخ به کود در آفتاب کامل بسیار بیشتر است. در حالی که تولید سنتی قهوه باعث می شود که توت ها کندتر می رسند و بازده کمتری تولید می کنند، ظاهراً کیفیت قهوه برتر است. علاوه بر این، روش سنتی سایه دار فضای زندگی بسیاری از گونه های حیات وحش را فراهم می کند. طرفداران کشت در سایه می گویند مشکلات زیست محیطی مانند جنگل زدایی، آلودگی آفت کش ها، تخریب زیستگاه ها و تخریب خاک و آب از عوارض جانبی شیوه های به کار رفته در کشت آفتاب است.